Karakter boyutu : 12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto
OLAĞAN ÜSTÜ HAL NEREDEN BAŞLADI ?
OLAĞAN ÜSTÜ HAL NEREDEN BAŞLADI ?
2002'den bu yana Türkiye'nin gündeminden çıkmış olan olağanüstü hâl (OHAL) uygulaması, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından tekrar yürürlüğe sokuluyor.
22 Temmuz 2016, 00:50
 
 
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 3 ay süreyle Olağan Üstü Hal uygulamasının başlayacağını açıklamasının ardından, 14 yıl aradan sonra Türkiye'deki OHAL uygulaması yeniden başlayacak.

 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, uygulamanın FETÖ terör örgütüyle mücadele kapsamında olduğunu, halkı kısıtlayıcı hiç bir unsur olmayacağını, Türkiye'de tüm faaliyetlerin normal seyrinde devam edeceğini açıkladı.
 
1978'de terör nedeniyle Doğu ve Güneydoğu'da sıkıyönetim uygulanmaya başlandı. 1980'li yıllarda Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde PKK örgütünün yaptığı faaliyetler ile sıkıyönetim kanunu kapsamında mücadele ediliyordu.
 
Sıkıyönetim 10 Temmuz 1987'ye kadar devam etti ve aynı tarihli kanun hükmündeki kararname ile Olağanüstü Hal Bölge Valiliği kuruldu. 19 Temmuz 1987'den itibaren sıkıyönetim kanunu yerine olağanüstü hal kanunu uygulanmaya başlandı. Bölge Olağanüstü Hal Bölge Valiliği ile yönetilmeye başlandı.

2002'den bu yana Türkiye'nin gündeminden çıkmış olan olağanüstü hâl (OHAL) uygulaması, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından tekrar yürürlüğe sokuluyor.

Daha önce hiç ülke genelinde ilan edilmemiş olan OHAL, güneydoğu bölgeleri ve PKK'ya karşı yürütülen operasyonlarla özdeşleşmiş bir uygulamaydı.

1982 Anayasasında temelleri atılan ve 1983'te yasalaşan OHAL kanunu, 1987 yılından 2002 yılına kadar toplam 15 yıl boyunca, süresi 46 kez Meclis kararıyla uzatılarak doğu ve güneydoğu illerinde uygulanmıştı.

İlk OHAL ilanı Özal'dan

Turgut ÖzalImage copyrightAFPImage captionTurgut Özal, 1987'deki Bakanlar Kurulu kararıyla OHAL bölgesinin kuruluşunu ilan etmişti.

OHAL dönemini başlatan karar ise 1987'de iktidardaki Anavatan Partisi ve Başbakan Turgut Özal tarafından alınmıştı.

15 yıllık dönemde toplam 13 ili kapsayan OHAL bölgesi ilan edilmiş, gerekçe olaraksa 'Artan terör olayları' gösterilmişti.

OHAL ilk etapta Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van'da geçerli olmuş, daha sonra bu listeye Adıyaman, Bitlis ve Muş mücavir (Komşu) iller olarak eklenmişti.

1990'da il olan Batman ve Şırnak da OHAL bölgesine dahil edilen son iki ildi.

Süper vali dönemi ve Kozakçıoğlu

hAYRİ kOZAKÇIOĞLUImage copyrightDHAImage captionHayri Kozakçıoğlu 4,5 yıl ile en uzun süre OHAL bölge valisi olarak görev yapan isimdi.

Geniş yetkileri nedeniyle kamuoyu tarafından 'Süper vali' olarak adlandırılan OHAL bölge valilerinin ilk ise Hayri Kozakçıoğlu olmuştu.

Kozakçıoğlu, 4,5 yıl boyunca yürüttüğü OHAL valiliği görevi süresince çok sayıda suçlamayla karşı kartşıya kaldı Kozakçıoğlu esrarengiz şekilde öldü

  • Sivil köylülerin öldürülmesi: 1989'da Siirt'in Silopi ilçesinde altı köylünün güvenlik güçleri tarafından alıkonulup kurşuna dizilerek öldürüldüğü iddia edilmişti. Öldürülenlerin dönemin ANAP milletvekili Kemal Birlik'in akrabaları olduğu da ifade edilmişti. Kozakçıoğlu ise öldürülenlerin tümünün çatışmada öldürüldüğünü ve hepsinin PKK'lı olduğunu savunmuştu.
  • Af Örgütü temsilcisine gözaltı: Yine 1989 yılında incelemeler yapmak üzere güneydoğuya gelen Uluslararası Af Örgütü'nün Türkiye masası şefi Helmut Oberdiek ile yanındaki bir gazeteci gözaltına alınmıştı.
  • Sürgünler: Kozakçıoğlu, OHAL valiliğinin kendisine verdiği yetkilerle bölgedeki bazı siyasilerin, aşiret liderlerinin ve kamu görevlilerinin süreli olarak OHAL bölgesine girişini yasaklamıştı.

Kozakçıoğlu, 1990'larda Birleşmiş Milletler'in sağladığı , o dönemin parasıyla 2 milyar lira tutarında olan fonu kişisel hesabına geçirdiği iddialarıyla da gündeme gelmişti. Dönemin Cumhubaşkanı Süleyman Demirel "Paralar örtülü ödenekten teröre karşı mücadele için verilmiştir. Ancak ne için harcandığı açıklanırsa devlet sıkıntıya düşer" diyerek Kozakçıoğlu'nu savunmuştu.

Kozakçıoğlu 2013 yılında hayatını kaybetmişti. Ölüm nedeninin intihar olduğu belirtilmişti.

Faili meçhuller ve işkenceler

Cumartesi anneleriImage captionCumartesi Anneleri, OHAL yıllarında faili meçhul cinayetlere kurban giden yakınları için toplanmaya devam ediyor.

OHAL ile birlikte anılan diğer kavramlar da 'faili meçhul cinayetler' ve işkenceydi.

OHAL'in geçerli olduğu illerde gözaltılar, işkence ve gündüz saatlerinde kentlerin, ilçelerin merkezinde işlenen cinayetlerin sorumlularının bulunamaması, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde mahkûm edilmesine neden olmuştu.

image

Askerin cephesinde ise bir sıkıyönetimin fiilen uygulandığını 1990 ile 1994 arasında Genelkurmay Başkanlığı yapan Doğan Güreş 

2005 yılında CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve avukat Serdar Yavuz tarafından hazırlanan raporda, OHAL dönemi boyunca 5 binin üzerinde sivilin öldürüldüğü belirtiliyordu.

Sezgin Tanrıkulu, geçen yıl BBC Türkçe'ye verdiği bir mülakatta da OHAL dönemlerindeki hak ihlallerinin sorumlusunu tek bir kelimeyle özetliyordu: JİTEM

Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele (JİTEM)

 

Sezgin TanrıkuluImage copyrightDHAImage captionCHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, hazırladığı raporda 15 yıllık OHAL döneminde 5 binin üzerinde sivilin öldürüldüğünü yazmıştı.

1987'de OHAL bölgesinin ortaya çıkışıyla birlikte kurulan JİTEM'in varlığı dahi uzun süre tartışma konusu olmuştu.

Kamu kuruluşları ve hükümetler, JİTEM adlı bir oluşumun olmadığını ifade etse de 2011 yılında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü soruşturmada JİTEM'in "İçişleri Bakanlığı'nın onayı olmadan ve Genelkurmay'dan görüş alınmadan Jandarma Genel Komutanlığı'nın kendi inisiyatifiyle kurulmuş olduğu" sonucuna varılmıştı.

Sezgin Tanrıkulu JİTEM'i tanımlarken yapılanmanın amacını "Yok etme ve sindirme. Yok ettiler. Devlet büyük küçük demeden herkesle uğraştı. Herkesi öldürmek konusunda bir sınırlama yoktu. O konuda eşit davrandılar" diyerek tanımlıyordu.

OHAL'in ortadan kalkışı

Recep Tayyip ErdoğanImage copyrightAFPImage captionCumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmalarında 'İktidara gelişimizin birinci ayında OHAL'i kaldırdık' diyordu.

1994'ten itibaren OHAL bölgesinin kapsamı daraltılmaya başlandı.

Önce Bitlis, OHAL'in komşu ili haline getirildi ardından da Elazığ OHAL kapsamından çıkarılan ilk il oldu.

Kasım 2002 yılına gelindiğinde OHAL sadece Diyarbakır ve Şırnak'ta geçerliydi.

Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) kurduğu ilk hükümetin gerçekleştirdiği öncelikli icraatlerden birisi 15 yıllık OHAL sürecini sonlandırmak olmuştu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iktidara geldiklerinin birinci ayında OHAL'i kaldırdıklarını yaptığı konuşmalarda sıkça tekrarlamıştı.BBC Türkçe


DİĞER HABERLER

YAZARLAR

KONUK KOLTUĞU KONUK KOLTUĞU
 DOLANDIRICILAR CUMHURİYETİ -Timur Soykan
Engin Ertem Engin Ertem
 KENTSEL DÖNÜŞÜM SEKTÖRÜN CAN SİMİTİ
Mutlu Demirdelen Mutlu Demirdelen
 İRANLI'NIN KKTC'Yİ SİNSİ İŞGAL GİRİŞİMİ
Cansu Aksoy Cansu Aksoy
 AİLE MAHKEMELERİNİN DİKKATİNE!
Av. Remzi Kazmaz Av. Remzi Kazmaz
 AKBELEN ORMANLARI VE PARİS İKLİM ANLAŞMASI
Süleyman Yıldız Süleyman  Yıldız
 AKLIM BOSNA'DA KALDI

SİTE ANKET

TÜRKİYE'DE EN BÜYÜK SORUN NEDİR ?








EN ÇOK OKUNANLAR