Karakter boyutu : 12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto
KONUK KOLTUĞU

KONUK KOLTUĞU
BEYOĞLU ASMALI MESCİT SOKAĞI
2 Şubat 2017, 09:26

 

“Asmalı Mescit Sokağı”

Istanbul’da banker, banka ,sigorta şirketleri, komisyoncuların ve eğlence merkezlerinin Galata civarından Pera ve Galatasaray civarına taşınmaları Beyoğlu civarına bir hareketlilik ve canlılık getirdiğini çok iyi hatırlıyorum. Buralara canlılık getirenler Yahudi, Rum ve Ermeni kökenli ticaretle uğraşan kişilerdi.

image

Beyoğlu, 1870 yılında yaşanan büyük yangından sonra ahşap binaların yangına karşı korunması bakımından taş bina olarak yapılması yanında kılık, kiyafet ve bir bütün halinde Türkiye genelinden farklı bir yaşam tarzının yoğunluk kazandığı bir yer olmuştu .

1873 yılında, Haliç semtini Galatasaray-Beyoğlu’na bağlayan raylı tünel açılmıştı. Istanbul'a her gittiğimde Tunel'in İstiklal caddesine bağlanan Tunel girişinde "Asmalı Mescit, sokağında bulunan pasaj içinde eski eşya satıcılarını ve kahvelerini ziyaret etmek bana keyif veriyordu.

1881 yılında açılan bu tarihi taş bina işhanı içinde bulunan pasaj Asmaliı Mescit Sokağın başlangıcı idi. Bu işhanının çıkışında yolu dik kesen iki sokak vardı. Birisi Minare diğeri Sofyalı sokağı. Sofyalı sokağın üstünde Kibele Kahve, Asmalı Mescit sokak devamında Peradox, Agustine kahve yerlerini almışlardı.

1800 yılların başında Alman Konsolosluğu bulunan “Rue de Chancellerie” Konsolosluk sokağının ismi, 1933 yılında diğer sokak isimleri ile birlikte Türkçeleştirilirken bu konsolos sokağı olarak anılan “ Rue de Chancellerie” konsolos anlamına gelen “ Şehbender” olmuştu. 1990 yılından sonra zamanın Belediye Başkanı, bu konsolos anlamına gelen “Şehbender” sokak ismini değiştirerek, İslami bir ad olan“Şeyh Bender” yaptı. Asmalı Mescit sokak isminin Şehbender” sokak ismi bir değişime uğramaması, isminin sonundaki “Mescit” kelimesinin bir dinsel simge olmasından kaynaklanıyor olması muhtemeldi.

Asmalı Mescit sokağının Tünel girişinde bulunan bu tarihi bina bir ara 1980 yılında Adliye binası olarak kullanıldı. Sonradan eski haline dönüştürülen tarihi işhanının içinde yer alan kahve ve restaurant’larda; Halide Edip Adıvar, Aka Gündüz ve Yahya Kemal Beyatlı gibi tanınmış kişiler, artistler,ressamlar, levanten komisyoncular, tefeciler, pansiyoncular ve devrin ileri gelenleri bir duraklama yaparak kahve veya çaylarını yudumladıkları, kahve restaurantların duvarlarında asıl yazı ve resimlerden anlaşılıyordu.

Bu sokakta, meşhur kişiler yanında kağıt ve kumaş parçaları toplayan yel değirmeni semtinden gelen çingene kadınları da yerlerini alırlardı. Asmalı Mesçit sokağının Tünel girişindeki işhanını iç kısmı yüksek tavanlı üstü cam kubbelerle kapalı çarşısı ile Istanbul'da artan sayıdaki resturantları hariç eskilerin yaşam tarzını hala canlı tutan nadir yerlerden biriydi. Üstünde köpek resimli sahibinin sesi yazılı yandan kurgulu grafomon, taş plak, cam eşya, takı, eski süsü verilmiş biblo satan dükkanlar, otantik kahveler benim için Istanbul'a gidince zevkle gezilecek yerlerin başında geliyordu. Otantik kahvelerde cam kenarında çay veya kahvesini içerken kitap okuyan bir bayan gördüğümde, "O zamanın Kerime Nadir'i, şimdilerin Duygu Asena’sı, Ayşe Kulin’i, Buket Uzuner’i gibi yazarları bu güzel çarşı ve etrafındaki kahvelerde çay veya kahvelerini içerken mi kitaplarını yazmayı planlamışlardı." düşüncesi hep aklıma gelir. Ancak,yazar ve sanatçıların bazılarının birbirleri ile pek geçinemedikleri ve çoğunlukla bu kahvelerde aynı anda farklı masalarda oturarak birbirleri ile az konuşmaya dikkat ettikleri edindiğim bilgiler arasındaydı.

Asmalı Mescit sokağından neden bu kadar çok etkilendiğimi bilmiyorum. Osmanlı eserlerine saygım olduğu kadar Bizans eserlerine de saygım büyüktü. Her geçerken uğradığım, Asmalı Mescit sokağının etrafının gün ve gün, eski Istanbul yaşantısının otantik havasını az çok koruyan yerlerden biri olmaktan uzaklaştığını, asmalar gitmiş de isminin sonunda bulunan “mescit” kelimesine dokunulmamış olması içimi burktu. Beyoğlu’nda tarihi sinema salonlarının, pastanelerin, taş işhanı binaların yavaş yavaş kaybolduğu yerleri burada daha fazla saymak istemiyorum. Eskiyi tahrip etmenin içinde bulunduğumuz tutuculuğun bir habercisi olması maalesef ortaya çıkmış durumda. Bu sokağın eskiden o şapkalı uzun giysiler içinde dolaşan bayanları ve smokin giymiş gibi şık koyu renkli 5 düğme kruvaze ceketli, mendilinden fularına kadar bir set halinde elinde bastonu başında fes’i ile turlayan direkler arasının Istanbul efendilerini çağrıştırdığını düşünürüm. Sanki o devirde ben de yaşamışım gibi o eski dükkanlar ve kahveler beni de içine alır ve derinlere götürür. 1955’in 6-7 Eylül gecesi 3-5 gün içinde yaşanmış olan geniş çaplı tahrip olayları bu dönemin bitiş noktasıdır. Çünkü hiçbir devlet güvencesinin kalmadığı o gece yaşanan tecrübe ile Beyoğlu'nun semte rengini veren Rumlar ve yabancı nüfus şehirden ve bölgeden ayrılmaya başladılar.Ne yazık ki artık ne Beyoğlu ne Taksim ne de tarihi sokak ve binalar bize eski Istanbul’u Rum ve Ermeni Levanten vatandaşlarımızın kültürünü, neşesini, giyimini, hoş sohbetini hatta; bir Türkten daha çok Istanbul’u nasıl sevdiklerini değil de sanki kapalı bir Arap kentini bize aksettiriyor. Bir arkadaş geçenlerde Beyoğlu İstiklal caddesinin şimdi içinde bulunduğu durumu ironik bir şekilde şöyle özetledi. “Bir adres soracağım Türkçe bilen birine rastlayamadım.”

image

Sahne ve sinema oyuncusu Uğur Yücel'in " 1950 de Istanbul'da doğmak değil ölmek isterdim" dediği gibi aşırı göç nedeniyle nüfus artışı TOKİ kentsel dönüşümü ne yazık ki Istanbul'un tabiatını ve tarihini mahvetmiş olmasına karşın, yine de Istanbul'un bazı yerleri hala görülmeye ayakta kalmaya direnen değerli sanat eserleri ile iç içe olmasıyla mutlu kalmaya gayret edeceğiz.

Erdil Ünsal

YAZARA AİT DİĞER YAZILAR

YAZARLAR

KONUK KOLTUĞU KONUK KOLTUĞU
 DOLANDIRICILAR CUMHURİYETİ -Timur Soykan
Engin Ertem Engin Ertem
 KENTSEL DÖNÜŞÜM SEKTÖRÜN CAN SİMİTİ
Mutlu Demirdelen Mutlu Demirdelen
 İRANLI'NIN KKTC'Yİ SİNSİ İŞGAL GİRİŞİMİ
Cansu Aksoy Cansu Aksoy
 AİLE MAHKEMELERİNİN DİKKATİNE!
Av. Remzi Kazmaz Av. Remzi Kazmaz
 AKBELEN ORMANLARI VE PARİS İKLİM ANLAŞMASI
Süleyman Yıldız Süleyman  Yıldız
 AKLIM BOSNA'DA KALDI

SİTE ANKET

TÜRKİYE'DE EN BÜYÜK SORUN NEDİR ?








EN ÇOK OKUNANLAR